Uniwersytet Boloński (wł. Alma Mater Studiorum – Università di Bologna) to miejsce, gdzie historia spotyka się z nowoczesnością. Założony w 1088 roku, uchodzi za najstarszy nieprzerwanie działający uniwersytet świata, a jego wielowiekowa tradycja akademicka wywarła ogromny wpływ na kształt europejskiego szkolnictwa wyższego. Poniżej przedstawiamy kompleksowy przewodnik po studiach na tej prestiżowej uczelni – od rysu historycznego i pozycji w rankingach, przez proces rekrutacji i ofertę dydaktyczną, aż po życie studenckie, koszty utrzymania i perspektywy zawodowe absolwentów. Jeśli myślisz o studiach we Włoszech, Bolonia – La Dotta (Uczona) – może okazać się idealnym wyborem.
Historia uczelni
Najstarsza uczelnia Europy Uniwersytet Boloński został założony formalnie w 1088 roku (data widniejąca w motcie uczelni: Alma Mater Studiorum – „Matka Karmicielka Studiów”) i jest uznawany za najstarszy uniwersytet działający nieprzerwanie do dziś. Początkowo funkcjonował jako skupisko niezależnych szkół prawa i sztuk wyzwolonych, które z czasem przekształciły się w zorganizowaną universitas scholarium – gildii studentów i nauczycieli. To właśnie w Bolonii narodziła się koncepcja universitas jako wspólnoty uczonych i żaków, co stało się wzorem dla innych średniowiecznych ośrodków akademickich w Europie. Uczelnia szybko zasłynęła z nauk prawnych – to tutaj Irneriusz i kolejni glosatorzy kładli podwaliny pod europejskie prawo rzymskie. Wpływ na europejski system edukacji Przez stulecia Uniwersytet Boloński pozostawał ważnym punktem odniesienia dla szkolnictwa wyższego. W 1988 roku, w 900-lecie istnienia, rektorzy europejskich uczelni podpisali tu Magna Charta Universitatum – dokument określający wspólne wartości i autonomię uniwersytetów. Rok później zainicjowano tzw. Proces Boloński: w 1999 r. w Bolonii ministrowie edukacji 29 krajów podpisali Deklarację Bolońską, rozpoczynając reformę mającą na celu ujednolicenie systemu studiów w Europie (wprowadzenie trzystopniowych studiów licencjackich, magisterskich i doktoranckich oraz porównywalnego systemu punktów ECTS). Dzięki temu współcześnie nazwa miasta stała się synonimem ogólnoeuropejskiego procesu harmonizacji edukacji wyższej. Słynni absolwenci i postacie historyczne Przez blisko tysiąc lat mury Uniwersytetu Bolońskiego opuszczały wybitne osobistości, które współtworzyły historię nauki i kultury. To tutaj studiowali lub wykładali m.in. średniowieczni poeci i humaniści Dante Alighieri i Petrarka, astronom Mikołaj Kopernik (student prawa kanonicznego w latach 1496–1500), filozof i pisarz Umberto Eco, wynalazca radia Guglielmo Marconi oraz wielu papieży i mężów stanu. Co warte podkreślenia, już w XIII wieku na Uniwersytecie Bolońskim dyplom zdobyła pierwsza kobieta – Bettisia Gozzadini (1246), a w XVIII wieku Laura Bassi była tu pierwszą kobietą-profesorem nauk ścisłych. Tak imponująca lista absolwentów świadczy o historycznym znaczeniu Alma Mater oraz o wpływie, jaki wywarła ona na kolejne pokolenia intelektualistów.
Prestiż i rankingi
Renoma międzynarodowa
Dziś Uniwersytet Boloński cieszy się nie tylko historycznym prestiżem, ale i wysoką pozycją w globalnych zestawieniach akademickich. W czołowych światowych rankingach uczelnia plasuje się regularnie w gronie top 200 uniwersytetów na świecie. Przykładowo, w najnowszym rankingu QS World University Rankings 2025 zajmuje 133. miejsce na świecie, co czyni ją trzecią najwyżej notowaną uczelnią we Włoszech. W rankingu Times Higher Education 2024 UniBo znalazło się na 155. pozycji globalnie, a w Academic Ranking of World Universities (ARWU) mieści się w przedziale 201–300. miejsca na świecie. Takie wyniki plasują bolońską Alma Mater w ścisłej czołówce w skali kraju oraz wysoko wśród najlepszych uniwersytetów Europy.
Porównanie z innymi uczelniami
Na tle innych europejskich uniwersytetów Uniwersytet Boloński wypada bardzo korzystnie – szczególnie biorąc pod uwagę jego wszechstronny profil naukowy. W wielu dyscyplinach plasuje się w ścisłej światowej czołówce: według QS by Subject 2024 aż w 28 dziedzinach nauki UniBo znajduje się w gronie 100 najlepszych uczelni świata, a w 18 dyscyplinach jest najwyżej sklasyfikowaną uczelnią we Włoszech. Dotyczy to m.in. kierunków takich jak prawo, klasyczne nauki humanistyczne, medycyna czy inżynieria. Ponadto Uniwersytet Boloński może poszczycić się znakomitą reputacją akademicką – w ocenie międzynarodowych pracodawców i środowisk naukowych uchodzi za jedną z najbardziej rozpoznawalnych marek edukacyjnych (1. miejsce we Włoszech pod względem reputacji akademickiej w QS). Uczelnia jest także liderem włoskich rankingów krajowych – od kilkunastu lat zajmuje najwyższą pozycję wśród dużych uniwersytetów publicznych we Włoszech. To wszystko sprawia, że Alma Mater Studiorum postrzegana jest jako synonim jakości kształcenia i badań naukowych.
Proces rekrutacji i wymagania dla polskich studentów
Kto może studiować w Bolonii?
Uniwersytet Boloński jest otwarty na kandydatów z całego świata, w tym oczywiście z Polski. Obywatele Unii Europejskiej (a więc Polacy) rekrutują się na takich samych zasadach jak Włosi – oznacza to, że nie obowiązują ich limity miejsc dla cudzoziemców ani dodatkowe procedury wizowe. Należy jednak spełnić określone wymagania akademickie i formalne, by zostać przyjętym na studia.
Wymagania rekrutacyjne
Podstawą ubiegania się o przyjęcie jest posiadanie odpowiedniego świadectwa lub dyplomu uprawniającego do podjęcia studiów wyższonych. W przypadku studiów pierwszego stopnia (licencjackich) kandydat z Polski musi posiadać świadectwo maturalne (świadectwo dojrzałości) – przetłumaczone na język włoski lub angielski i opatrzone apostille. Na studia drugiego stopnia (magisterskie) wymagany jest dyplom licencjata (również przetłumaczony i zalegalizowany). Niezbędne jest także wypełnienie formularza aplikacyjnego na platformie uniwersyteckiej oraz dostarczenie wymaganych dokumentów (kopie paszportu/dowodu, zdjęcia, itp.). Bardzo ważnym kryterium jest znajomość języka wykładowego – kandydaci muszą udokumentować biegłość w języku, w jakim prowadzony jest wybrany kierunek. W praktyce oznacza to wymóg znajomości włoskiego lub angielskiego na poziomie co najmniej B2. Uczelnia honoruje certyfikaty językowe, takie jak IELTS (z wynikiem minimum 6.0) czy TOEFL (co najmniej 80 punktów), potwierdzające tę biegłość. Jeśli kierunek jest prowadzony po włosku, często organizowany jest dodatkowy test ze znajomości języka włoskiego dla obcokrajowców (chyba że kandydat posiada certyfikat CILS, CELI itp.). Niektóre programy mogą też wymagać dostarczenia listu motywacyjnego lub listów referencyjnych – zwłaszcza na studia magisterskie i doktoranckie.
Egzaminy wstępne
Warto podkreślić, że część kierunków ma ograniczoną liczbę miejsc (tzw. numero chiuso). Dotyczy to np. medycyny, stomatologii, architektury czy niektórych kierunków inżynierskich. Na takie studia obowiązują dodatkowe egzaminy wstępne. Przykładowo, kandydaci na kierunki medyczne muszą przystąpić do egzaminu IMAT (dla programów anglojęzycznych) lub testu krajowego w języku włoskim. Kierunki artystyczne mogą wymagać przedstawienia portfolio prac. Egzaminy te odbywają się w wyznaczonych terminach (zwykle wiosną lub latem) i ich pozytywny wynik jest warunkiem przyjęcia na studia. Na większość pozostałych programów rekrutacja opiera się głównie na ocenie złożonych dokumentów (świadectw, ocen, certyfikatów) i nie przewiduje odrębnego egzaminu – wyjątkiem mogą być np. testy uzdolnień kierunkowych lub rozmowy kwalifikacyjne w niektórych programach drugiego stopnia.
Etapy aplikacji – krok po kroku
Proces rekrutacyjny na Uniwersytecie Bolońskim rozpoczyna się z dużym wyprzedzeniem, dlatego warto planować aplikację z rocznym zapasem. Typowy harmonogram wygląda następująco:
- Styczeń – marzec: Rejestracja online w systemie uniwersytetu (założenie konta w portalu Studenti Online, wybór kierunku, wypełnienie formularza zgłoszeniowego).
- Luty – kwiecień: Złożenie wymaganych dokumentów poprzez platformę (skany świadectw/dyplomów wraz z tłumaczeniami, certyfikaty językowe, CV, list motywacyjny itp.).
- Maj – czerwiec: Przystąpienie do ewentualnych egzaminów wstępnych lub rozmów kwalifikacyjnych (jeśli są wymagane na dany kierunek).
- Czerwiec – lipiec: Ogłoszenie wyników rekrutacji. Kandydaci dowiadują się o przyjęciu na studia i potwierdzają wolę podjęcia nauki (często poprzez wniesienie opłaty rejestracyjnej).
- Lipiec – wrzesień: Dopełnienie formalności związanych z immatrykulacją – dostarczenie oryginałów dokumentów do dziekanatu, uiszczenie pierwszej raty czesnego, uzyskanie numeru matricola (indeksu).
Dokładne terminy mogą się różnić w zależności od wydziału i programu, dlatego obowiązkowo należy śledzić informacje na stronie wybranego kierunku. Kierunki z limitami miejsc nieraz prowadzą rekrutację wcześniej lub w odrębnych turach, dlatego kandydaci powinni zwrócić na to szczególną uwagę. Po pomyślnym przejściu procesu rekrutacji pozostaje już tylko przyjechać do Bolonii i rozpocząć nowy rok akademicki (we Włoszech zajęcia zwykle startują w październiku).
Porady dla kandydatów z Polski
Aby zwiększyć swoje szanse, polscy kandydaci powinni zawczasu zadbać o przetłumaczenie świadectw i dokumentów przez tłumacza przysięgłego oraz uzyskanie apostille w MSZ. Warto też zdać uznawany certyfikat językowy (np. IELTS/TOEFL lub CILS z włoskiego) na poziomie wymaganym przez uczelnię – ułatwi to i przyspieszy procedurę rekrutacji. Dobrze jest rozpocząć przygotowania do egzaminów wstępnych z wyprzedzeniem (dostępne są materiały z poprzednich lat, fora i grupy dla kandydatów). Uniwersytet Boloński prowadzi dla obcokrajowców sesje informacyjne online i oferuje pomoc Biura Studiów Międzynarodowych – nie wahaj się z tego skorzystać, by rozwiać wątpliwości dotyczące aplikacji. Pamiętaj, że konkurencja na renomowane kierunki (np. medycynę) jest duża, ale też wysoki odsetek kandydatów zostaje przyjęty – ogólny współczynnik akceptacji na UniBo wynosi ok. 73%, co odzwierciedla przyjazne, inkluzywne podejście uczelni. Kluczem jest rzetelne przygotowanie i terminowe dopełnienie wszystkich formalności.
Struktura studiów i dostępne kierunki
System boloński w praktyce
Jako kolebka Procesu Bolońskiego, uniwersytet w Bolonii stosuje trzystopniowy podział studiów: studia pierwszego stopnia (Laurea) trwające 3 lata i kończące się tytułem licencjata/inżyniera, studia drugiego stopnia (Laurea Magistrale) – 2-letnie magisterskie uzupełniające, a także studia doktoranckie (Dottorato di Ricerca) trwające zwykle 3-4 lata. Uczelnia oferuje również bogatą gamę studiów podyplomowych oraz MBA. Struktura organizacyjna UniBo opiera się na wydziałach (departamentach) skupiających pokrewne kierunki. Obecnie Alma Mater Studiorum posiada 31 wydziałów (Dipartimenti) odpowiedzialnych za kształcenie i badania w swoich dziedzinach. W ramach uniwersytetu funkcjonuje także kilka szkół specjalistycznych (np. Szkoła Medycyny i Chirurgii, Szkoła Ekonomii i Zarządzania), a wybitni studenci mogą dołączyć do elitarnego kolegium Collegio Superiore, oferującego dodatkowy program akademicki. Multicampus – studia w Bolonii i nie tylko. Choć główna siedziba mieści się w Bolonii, uczelnia działa w modelu multicampus. Posiada 5 kampusów rozsianych w regionie Emilia-Romania: oprócz Bolonii są to miasta Cesena, Forlì, Rawenna i Rimini. Każdy z tych ośrodków oferuje część programów studiów, często wyspecjalizowanych (np. w Rimini – turystyka i moda, w Cesenie – informatyka i inżynieria). Dodatkowo Uniwersytet Boloński prowadzi filie zagraniczne – centrum w Buenos Aires oraz przedstawicielstwa w Brukseli, Szanghaju i Nowym Jorku. Taka struktura daje studentom możliwość studiowania w różnych lokalizacjach, ale jednocześnie zapewnia dostęp do zasobów całej uczelni. W Bolonii znajduje się historyczne serce uniwersytetu – zabytkowy Palazzo Poggi, gdzie mieszczą się ważne instytucje, muzea uniwersyteckie i biblioteka z bezcennymi rękopisami.
Bogata oferta dydaktyczna
Uniwersytet Boloński należy do największych w Europie – kształci obecnie ponad 90 tysięcy studentów na różnych poziomach. Do wyboru jest ponad 200 programów studiów licencjackich i magisterskich oraz kilkadziesiąt programów doktoranckich. Profil uczelni jest wszechstronny – obejmuje nauki humanistyczne, społeczne, przyrodnicze, ścisłe, techniczne i medyczne. Najpopularniejsze i najbardziej prestiżowe kierunki odzwierciedlają zarówno historyczne tradycje UniBo, jak i współczesne zapotrzebowanie rynku pracy. Do flagowych należą m.in.:
- Prawo i nauki polityczne – kierunek o ponad 900-letniej tradycji, sięgającej XI wieku, uznawany za jeden z najlepszych programów prawniczych w Europie. Bolońska szkoła prawa od średniowiecza wyznaczała standardy w tej dziedzinie, a i dziś absolwenci prawa cieszą się znakomitą renomą.
- Medycyna i nauki medyczne – prestiżowe studia lekarskie i pokrewne (farmacja, weterynaria) prowadzone we współpracy z czołowymi szpitalami regionu. Uniwersytet posiada własną Poliklinikę Świętego Orsoli, a także angażuje studentów w badania biomedyczne na światowym poziomie.
- Nauki ścisłe i przyrodnicze – np. matematyka, fizyka, chemia, biologia – programy łączące solidne podstawy teoretyczne z praktyką w nowoczesnych laboratoriach badawczych. Bolonia od czasów Galvaniego i Malpighiego słynie z odkryć naukowych, co kontynuowane jest do dziś.
- Inżynieria i technologie informacyjne – szeroka gama kierunków od budownictwa i mechaniki po informatykę, automatykę i sztuczną inteligencję. Programy te są stale unowocześniane, by odpowiadać na aktualne wyzwania techniczne – kładzie się nacisk na najnowsze technologie (np. AI, data science) oraz współpracę z przemysłem.
- Nauki humanistyczne i społeczne – m.in. filologie (w tym filologia klasyczna, z której Bolonia słynie), historia sztuki, filozofia, socjologia, ekonomia. Uniwersytet Boloński oferuje unikalne kierunki, takie jak antropologia kulturowa czy muzykologia, bazując na bogatym dziedzictwie kulturalnym miasta (to tu działali wielcy humaniści renesansu).
Programy w języku angielskim
Dla studentów zagranicznych (i nie tylko) dużym atutem jest rosnąca liczba programów prowadzonych w całości po angielsku. Uniwersytet Boloński oferuje ponad 90 takich kierunków na różnych poziomach – od ekonomii i biznesu, przez nauki polityczne, po inżynierię i nauki o życiu. Przykładowe anglojęzyczne programy to m.in.: Business and Economics (biznes i ekonomia, 3-letnie studia licencjackie), International Relations and Diplomatic Affairs (stosunki międzynarodowe i dyplomacja), Genomics (genomika, nowatorski kierunek z pogranicza biologii i informatyki). Dostępne są także anglojęzyczne studia magisterskie z informatyki, inżynierii środowiska, zarządzania, a nawet medycyny (6-letni program Medicine and Surgery w jęz. angielskim). Programy te przyciągają studentów z całego świata i przygotowują do kariery w międzynarodowym środowisku. Co ważne, wiele z nich realizowanych jest we współpracy z zagranicznymi uczelniami – oferują podwójne dyplomy lub wymiany, dzięki czemu studenci mogą część kursów odbyć np. we Francji, Hiszpanii czy nawet poza Europą.
Wymiana i studia za granicą
Studenci UniBo mają szerokie możliwości zdobycia doświadczenia międzynarodowego. Uczelnia uczestniczy w programie Erasmus+, mając podpisane umowy z ponad 500 uczelniami partnerskimi na świecie. Każdego roku setki bolońskich studentów wyjeżdżają na semestr lub dwa do innych krajów Europy, a Bolonia gości równie liczne grono Erasmusów (to jeden z najpopularniejszych kierunków programu Erasmus w Europie). Ponadto uczelnia oferuje wspólne studia i programy podwójnego dyplomu (np. z Uniwersytetem w Walencji, University of Edinburgh, czy wspomnianym Politechniką Mediolańską). Regularnie organizowane są międzynarodowe szkoły letnie, warsztaty i projekty badawcze, w których uczestniczą studenci różnych narodowości. Dzięki temu już w trakcie studiów można nawiązać globalne kontakty i zdobyć doświadczenie w wielokulturowym środowisku.
Życie studenckie
Atmosfera miasta i kampusu
Bolonia to prawdziwe miasto studentów – liczące ok. 400 tys. mieszkańców miasto co roku gości dziesiątki tysięcy żaków, którzy nadają mu niepowtarzalny klimat. Dwa przydomki Bolonii mówią wiele o życiu studenckim: “La Dotta” (Uczona) podkreśla akademicką atmosferę, a “La Grassa” (Tłusta) nawiązuje do słynnej bolońskiej kuchni i biesiad, w których studenci chętnie uczestniczą. Historyczne centrum miasta pełne jest średniowiecznych arkad, pod którymi kryją się księgarnie, kawiarnie i bary – ulubione miejsca spotkań młodych ludzi. Uniwersytet nie ma jednego zamkniętego kampusu; zamiast tego wydziały i akademiki rozsiane są po całej Bolonii, przez co miasto samo w sobie jest “kampusem”. Spacerując ulicami, co krok spotyka się studentów z notatkami, słychać dyskusje w różnych językach, a wieczorami place wypełniają się gwarem towarzyskich spotkań.
Organizacje studenckie i kultura
Na Uniwersytecie Bolońskim działa dziesiątki organizacji studenckich i kół naukowych, które dbają o to, by poza zajęciami akademickimi wiele się działo. Funkcjonuje samorząd studencki oraz liczne stowarzyszenia o różnych profilach – od międzynarodowych (jak Erasmus Student Network, AEGEE) po lokalne kluby zainteresowań (np. teatr studencki, chór Collegium Musicum klub filmowy, organizacje wolontariackie). Przez cały rok organizowane są wydarzenia akademickie i kulturalne: konferencje i sympozja naukowe, odczyty i debaty, ale też wieczory filmowe, koncerty, wystawy, zawody sportowe. Bardzo popularne są tematyczne aperitivi – wieczorki integracyjne często połączone z prezentacją kultur różnych krajów (wielonarodowa społeczność studencka chętnie dzieli się swoją muzyką, kuchnią, zwyczajami). Bolonia słynie również z festiwali filmowych i muzycznych, które przyciągają studentów (np. Cinema Ritrovato czy Bologna Jazz Festival). Nie brakuje także tradycyjnych imprez studenckich – kluby i puby w dzielnicy uniwersyteckiej tętnią życiem szczególnie w czwartkowe i piątkowe wieczory.
Sport i rekreacja
Uczelnia wspiera aktywność fizyczną poprzez Centro Universitario Sportivo (CUS Bologna) – klub sportowy z bogatą ofertą sekcji (m.in. piłka nożna, koszykówka, siatkówka, tenis, sporty walki, wspinaczka). Studenci mogą korzystać z obiektów sportowych na preferencyjnych warunkach, a drużyny UniBo rywalizują w akademickich mistrzostwach Włoch. Co roku organizowane są także igrzyska międzywydziałowe oraz wydarzenia rekreacyjne, np. rajdy rowerowe po okolicy czy górskie wycieczki w pobliskie Apeniny. Popularnym wśród studentów miejscem wypoczynku jest Giardini Margherita – duży park miejski, gdzie latem odbywają się plenerowe projekcje filmów i pikniki.
Zakwaterowanie: akademiki czy mieszkanie?
Większość studentów zagranicznych staje przed wyborem: zamieszkać w akademiku czy wynająć pokój na mieście. Akademiki uniwersyteckie (zarządzane przez organizację ER.GO) oferują najbardziej ekonomiczne opcje zakwaterowania – ceny zaczynają się od ok. 250 € miesięcznie za miejsce w pokoju dwuosobowym. Standard akademików jest zróżnicowany; niektóre mieszczą się w nowoczesnych kompleksach, inne w zabytkowych budynkach centrum. Liczba miejsc jest ograniczona, więc warto aplikować o akademik zaraz po przyjęciu na studia. Alternatywą jest wynajem prywatny – w Bolonii bardzo popularne jest dzielenie mieszkania ze współlokatorami. Średni koszt wynajęcia pokoju w mieszkaniu studenckim to 350–500 € miesięcznie (w zależności od standardu i lokalizacji). Można też znaleźć miejsce w pokoju dwuosobowym za ~300 €. Najwięcej ofert mieszkań studenckich pojawia się latem, przed początkiem roku akademickiego – wtedy też ceny są najwyższe. Wskazówka: dobrze jest dołączyć do grup na Facebooku dedykowanych szukaniu współlokatorów w Bolonii oraz śledzić ogłoszenia na tablicach uczelnianych. Uczelnia prowadzi również serwis Housing Bo, pomagający nowym studentom w znalezieniu zakwaterowania.
Życie towarzyskie i integracja
Studenci polscy zazwyczaj szybko odnajdują się w bolońskiej społeczności – sprzyja temu zarówno otwartość Włochów, jak i międzynarodowy charakter uczelni. Na początku roku organizowane są spotkania orientacyjne i integracyjne dla nowych studentów, często z udziałem mentorów ze starszych lat. Działa program buddy – lokalni studenci pomagają obcokrajowcom zaaklimatyzować się (od odbioru z dworca po wspólne załatwienie pierwszych formalności). Aby w pełni wykorzystać czas studiów w Bolonii, warto aktywnie uczestniczyć w życiu uczelni: zapisać się do organizacji studenckiej, wziąć udział w wolontariacie lub warsztatach. Doskonałym pomysłem jest też skorzystanie z bezpłatnych kursów języka włoskiego oferowanych przez uniwersyteckie Centrum Językowe (CLA) – zajęcia te nie tylko uczą języka, ale i pozwalają poznać ludzi z całego świata. Dzięki nim łatwiej nawiązać znajomości z włoskimi studentami i poczuć się częścią lokalnej społeczności.
Koszty życia i finansowanie
Czesne i opłaty za studia
We Włoszech studia publiczne są płatne, ale wysokość czesnego na Uniwersytecie Bolońskim jest umiarkowana i uzależniona od sytuacji finansowej studenta. Roczne czesne wynosi od około 150 € do 3 500 € w zależności od kierunku i dochodu rodziny studenta. Dla większości kierunków stawki oscylują w przedziale 1–2 tys. euro rocznie – średnio około 2100 € za rok studiów. Uczelnia stosuje system pomocy socjalnej: studenci mogą złożyć oświadczenie o dochodach (tzw. indeks ISEE) i na tej podstawie uzyskać obniżenie czesnego lub zwolnienie z opłat. Najzdolniejsi i mniej zamożni mogą liczyć nawet na całkowite zwolnienie z czesnego. Opłatę roczną zwykle dzieli się na dwie raty – pierwsza (rejestracyjna) płatna jesienią, druga na wiosnę.
Koszty utrzymania – mieszkanie i wyżywienie
W porównaniu z innymi miastami akademickimi Europy Zachodniej, koszty życia w Bolonii są stosunkowo przystępne. Średni miesięczny budżet studenta to około 800–1200 €, choć oczywiście wiele zależy od stylu życia. Największym wydatkiem jest zakwaterowanie: jak wspomniano, miejsce w akademiku to min. 250 € mies., a pokój prywatny 350–500 €. Do tego dochodzą rachunki za media (przy współdzieleniu mieszkania ok. 50-70 € mies. na osobę). Wyżywienie: robiąc zakupy w supermarkecie, na tydzień wydasz około 60 €. Ceny jedzenia na mieście są zróżnicowane – pizza z piwem to ok. 15 €, kawa z rogalikiem na śniadanie ~2,50 €. Na szczęście studenci mają dostęp do dotowanych stołówek (mensa): pełny obiad w stołówce uniwersyteckiej kosztuje 4,50–6 €, a porcja makaronu czy sałatki nawet mniej. W ciągu dnia popularne są też bary studenckie serwujące kanapki i panini za ok. 5 €. Transport: Bolonia nie jest ogromna, więc wielu studentów porusza się pieszo lub na rowerze (popularny środek transportu, miasto ma rozwiniętą sieć ścieżek). Miesięczny bilet komunikacji miejskiej (autobusy) dla studenta kosztuje **27 €** (bilet jednorazowy 1,50 €). Jednorazowy większy wydatek to zakup podręczników – komplet nowych książek na semestr może kosztować 50–100 €, ale wielu studentów korzysta z bibliotek lub kupuje używane materiały. Podsumowując, utrzymanie w Bolonii można dostosować do kieszeni: żyjąc oszczędnie, da się zmieścić w ~700 € miesięcznie, a przy bardziej komfortowym stylu życia warto mieć ok. 1000 €+ na miesiąc.
Stypendia i pomoc finansowa
Uniwersytet Boloński dokłada starań, by utalentowani studenci mogli podjąć studia niezależnie od sytuacji materialnej. Funkcjonuje rozbudowany system stypendialny na poziomie uczelni oraz regionu. Najbardziej znane są stypendia Unibo Action 1 i 2 – programy wsparcia finansowego dla najlepszych kandydatów zagranicznych. Unibo Action 1 to zwolnienie z opłat za studia dla wyróżniających się studentów rozpoczynających studia licencjackie lub magisterskie, natomiast Unibo Action 2 zapewnia dodatkowo miesięczne stypendium na pokrycie kosztów utrzymania (często w kwocie ok. 700 € miesięcznie). O przyznaniu tych stypendiów decydują głównie wyniki w nauce (oceny ze świadectwa lub dyplomu) oraz osiągnięcia kandydata. Poza tym istnieją stypendia rządowe Włoch dla cudzoziemców, a także wsparcie regionalne ER.GO dla osób o niskich dochodach (może obejmować zniżki na akademik, wyżywienie itp.). Warto również sprawdzić możliwość uzyskania stypendium programu Erasmus+ (jeśli planujemy wyjazd na część studiów do innego kraju) lub stypendiów fundacji prywatnych. Polscy studenci mogą dodatkowo korzystać z programu FULBRIGHT, NAWA lub innych grantów krajowych, jeśli spełniają kryteria.
Możliwości dorabiania podczas studiów
Wielu studentów podejmuje drobne prace, aby podreperować budżet. Jako obywatel UE masz prawo legalnie pracować we Włoszech bez dodatkowych pozwoleń. Popularne wśród młodych są prace w gastronomii (kelner, barista, pomoc kuchenna) – stawki wynoszą około 7–10 € za godzinę. Nieco niższe płace oferują sklepy detaliczne – ok. 6–9 € za godzinę. Wielu studentów udziela korepetycji (np. uczy angielskiego lub innych języków – stawki mogą być atrakcyjne) albo zajmuje się opieką nad dziećmi (au pair) w lokalnych rodzinach. Uniwersytet również pomaga zdobyć doświadczenie zawodowe – istnieje możliwość podjęcia płatnych praktyk studenckich, które często oferują miesięczne wynagrodzenie rzędu 500–800 €. Co więcej, UniBo prowadzi program tzw. 150 godzin – studenci mogą przez maksymalnie 150 godzin w roku pracować na rzecz uniwersytetu (np. w bibliotece, przy administracji, jako opiekunowie sal komputerowych) i otrzymują za to wynagrodzenie. To świetny sposób, by zarobić trochę pieniędzy, a jednocześnie zintegrować się z życiem uczelni i podszkolić język włoski. Oferty takich prac oraz staży publikowane są na portalu Job Placement UniBo, który kojarzy studentów i absolwentów z pracodawcami. Kluczem jest umiejętne pogodzenie pracy z nauką – przy dobrym zarządzaniu czasem wielu studentów z powodzeniem łączy zajęcia na uczelni z pracą w niepełnym wymiarze, zdobywając cenne doświadczenie i środki na utrzymanie.
Możliwości zawodowe po studiach
Perspektywy kariery absolwentów
Dyplom Uniwersytetu Bolońskiego jest rozpoznawalny i szanowany na całym świecie, co przekłada się na dobre perspektywy zatrudnienia dla jego absolwentów. Uczelnia aktywnie dba o to, by studenci kończący studia byli przygotowani do wejścia na rynek pracy – zarówno poprzez praktyczne elementy kształcenia, jak i rozbudowane biuro karier. W rankingach oceniających zatrudnialność absolwentów (Graduate Employability) UniBo zajmuje bardzo wysokie pozycje – według QS Graduate Employability Rankings znalazło się w gronie 100 najlepszych uczelni świata pod względem kariery swoich absolwentów. Pracodawcy cenią absolwentów z Bolonii za solidne przygotowanie merytoryczne oraz rozwinięte kompetencje miękkie, nad którymi uczelnia świadomie pracuje (np. umiejętność pracy w grupie, projekty międzydziałowe). Aż 90% absolwentów studiów magisterskich znajduje zatrudnienie w ciągu roku od ukończenia nauki – to wskaźnik przewyższający średnią europejską.
Współpraca z pracodawcami
Uniwersytet Boloński wyróżnia się ścisłymi relacjami z otoczeniem gospodarczym. Według QS plasuje się na 18. miejscu globalnie pod względem wskaźnika mierzącego partnerstwa z pracodawcami. Uczelnia współpracuje z wieloma firmami i instytucjami, oferując studentom staże, projekty badawcze z przemysłem oraz wizyty studyjne. W regionie Emilia-Romania działa wiele przedsiębiorstw z branż high-tech, motoryzacyjnej, spożywczej czy finansowej, które chętnie rekrutują młode talenty z UniBo. Przykładowo, absolwenci informatyki czy inżynierii znajdują zatrudnienie w takich firmach jak Lamborghini czy Ducati (motoryzacja), a ekonomiści i prawnicy w korporacjach pokroju UniCredit czy Ferrari. Wielu absolwentów bolońskich studiów międzynarodowych trafia do organizacji typu ONZ czy instytucji UE w Brukseli. Wśród pracodawców zatrudniających alumnów UniBo można wymienić globalne firmy konsultingowe (np. Accenture, PwC, Ernst & Young), koncerny farmaceutyczne (Bayer, Merck), organizacje międzynarodowe (FAO ONZ) czy innowacyjne startupy. Tak szerokie spektrum branż pokazuje, że niezależnie od kierunku studiów, dyplom Alma Mater otwiera drzwi do różnych ścieżek kariery.
Wsparcie dla wchodzących na rynek pracy
Uczelnia zapewnia rozbudowane Biuro Karier (Job Placement Office), które pomaga studentom i świeżym absolwentom w starcie zawodowym. Regularnie organizowane są targi pracy i spotkania rekrutacyjne, podczas których można poznać potencjalnych pracodawców. Funkcjonuje platforma internetowa, gdzie publikowane są oferty pracy i staży dedykowane dla studentów UniBo oraz profile firm współpracujących z uczelnią. Biuro Karier oferuje też warsztaty z pisania CV, symulacje rozmów kwalifikacyjnych i doradztwo zawodowe – można skonsultować swoje plany kariery z doradcą, który podpowie, jakie umiejętności warto jeszcze rozwinąć. Ponadto silnym atutem jest sieć absolwentów (Alumni). Wielu dawnych studentów pozostaje w kontakcie z Alma Mater poprzez stowarzyszenia absolwentów – dzięki temu obecni studenci mogą liczyć na mentoring lub wskazówki od osób, które zrobiły już karierę w danej branży. Taka społeczność i tradycja „starej uczelni” przekłada się nieraz na preferencje przy zatrudnieniu – absolwent Uniwersytetu Bolońskiego może liczyć na pewną dozę zaufania ze strony rekrutera będącego również absolwentem tej uczelni.
Doświadczenia absolwentów
Wielu polskich absolwentów Uniwersytetu Bolońskiego podkreśla, że dyplom tej uczelni dodał im skrzydeł na rynku pracy. Po powrocie do Polski absolwenci cenieni są za doświadczenie zdobyte za granicą i znajomość języków. Osoby, które pozostały we Włoszech lub wyjechały dalej, często kontynuują karierę naukową (UniBo stanowi świetną trampolinę do doktoratu na innych renomowanych uczelniach) lub robią międzynarodową karierę w korporacjach. Przykładowo, absolwentka ekonomii z Bolonii może pracować w londyńskim Citi, a inżynier z UniBo – w firmie Airbus w Monachium. Ogromnym plusem bolońskiego dyplomu jest szeroka sieć kontaktów – znajomi ze studiów rozsiani po świecie stają się cennymi kontaktami biznesowymi. Jak mówi jedno z badań, absolwenci UniBo szczególnie dobrze radzą sobie pod względem reputacji wśród pracodawców i osiągnięć zawodowych. Innymi słowy, studia w Bolonii to inwestycja, która procentuje w przyszłości.
Porady praktyczne
Przygotowania przed wyjazdem
Decyzja o studiach w Bolonii to początek ekscytującej przygody, ale zanim spakujesz walizki, zadbaj o kilka praktycznych spraw. Dokumenty: Upewnij się, że masz wszystkie dokumenty potwierdzające przyjęcie na studia (letter of acceptance), a także kopie zgłoszenia rekrutacyjnego – mogą się przydać przy załatwianiu spraw na miejscu. Przygotuj kilka zestawów swoich dokumentów edukacyjnych (świadectwa, dyplomy) – we Włoszech czasem wymagane są dodatkowe kopie czy tłumaczenia przy zapisie do indeksu. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ): Wyrobienie EKUZ w NFZ jest konieczne – uprawnia ona do podstawowej opieki medycznej we Włoszech. Po przyjeździe do Bolonii możesz też zapisać się do włoskiej służby zdrowia (SSN) jako rezydent czasowy, co da ci pełen dostęp do opieki (dla studentów UE często bezpłatnie lub za symboliczną opłatą roczną). Finanse: Załóż konto bankowe z kartą, która pozwoli na korzystne wypłaty euro we Włoszech – unikniesz wysokich prowizji. Dobrym pomysłem jest zabranie pewnej sumy w gotówce na start (np. 500 €), bo na początku czekają cię wydatki typu kaucja za mieszkanie, pierwsze zakupy itp. Miejsce do mieszkania: Jeśli nie masz zapewnionego akademika, rozważ przyjazd 1-2 tygodnie przed inauguracją roku i zatrzymanie się tymczasowo np. w hostelu – tak by na spokojnie poszukać pokoju na miejscu (oglądając go osobiście). Oferty z internetu nie zawsze odpowiadają rzeczywistości, więc ostrożność jest wskazana.
Pierwsze formalności na miejscu
Jako obywatel UE nie musisz posiadać wizy ani pozwolenia na pobyt – do legalnego pobytu w Italii wystarczy ważny dowód osobisty lub paszport. Jednak przy pobycie dłuższym niż 90 dni obowiązkowe jest zameldowanie się (registrazione) we włoskim urzędzie miejskim. W Bolonii należy udać się do Ufficio Anagrafe i dokonać rejestracji pobytu – potrzebny będzie dokument tożsamości, potwierdzenie z uczelni o przyjęciu na studia oraz adres zamieszkania. Po rejestracji otrzymasz zaświadczenie o prawie pobytu obywatela UE. Warto również wyrobić sobie codice fiscale – włoski numer identyfikacji podatkowej (odpowiednik NIP/PESEL), który jest często wymagany przy podpisywaniu umów najmu, zakładaniu karty telefonicznej czy korzystaniu z usług medycznych. Kod fiskalny można uzyskać w lokalnym urzędzie skarbowym (Agenzia delle Entrate) – procedura jest bezpłatna. Kolejny krok to legitymacja studencka – na UniBo funkcjonuje elektroniczna karta smart card, którą odbierzesz w dziekanacie po immatrykulacji. Służy ona jednocześnie jako karta biblioteczna i karta do stołówki, a także uprawnia do zniżek (np. w muzeach, kinach).
Integracja z lokalną społecznością
Życie w obcym kraju początkowo bywa wyzwaniem, ale Bolonia to miasto wyjątkowo przyjazne obcokrajowcom. Język: Choć wiele osób na uniwersytecie zna angielski, postaraj się nauczyć podstaw włoskiego – nawet proste zwroty ułatwią codzienne życie (zakupy, pytanie o drogę) i zostaną ciepło odebrane przez miejscowych. Skorzystaj z darmowych kursów włoskiego na uczelni, a także z codziennych okazji do nauki – rozmawiaj z sąsiadami, sprzedawcą na targu, kolegami z grupy. W Bolonii działa też tandem językowy – program wymiany językowej, gdzie możesz uczyć kogoś angielskiego/polskiego w zamian za włoski. Kultura i zwyczaje: Włosi mają inny rytm dnia – np. obiady jada się później niż w Polsce (lunch ok. 13-14, kolacja często dopiero o 20). W niedziele większość sklepów bywa zamknięta, a wakacje (sierpień) to czas ferie – miasto nieco pustoszeje. Warto poznać te zwyczaje i się dostosować (np. zaopatrzyć się w jedzenie przed niedzielą). Ludzie: Bolończycy słyną z gościnności i otwartości. Nie zdziw się, jeśli nieznajomy w pociągu zagai rozmowę – to normalne. Chodź na wydarzenia studenckie, udzielaj się – im więcej relacji nawiążesz, tym szybciej poczujesz się jak u siebie. Dobrym pomysłem jest zaprzyjaźnienie się z innymi Polakami w Bolonii (choćby dla wsparcia w ojczystym języku) – poszukaj grup Polaków w regionie Emilia-Romania na Facebooku. Pamiętaj jednak, by nie zamykać się w „bańce” – korzystaj z okazji do poznania osób z różnych krajów.
Wskazówki na co dzień
Kilka praktycznych porad od starszych studentów: transport – zaopatrz się w rower (używany kupisz za ~50 €), przyda się, ale zawsze przypinaj solidnym zapięciem (kradzieże rowerów to zmora studencka). Jedzenie – spróbuj lokalnej kuchni! Skosztuj tagliatelle al ragù (oryginalnego „spaghetti bolognese”), tortellini, mortadeli i oczywiście gelato. Obiady w stołówce są tanie, ale czasem warto wyjść ze znajomymi do tradycyjnej trattorii – doświadczenie kulinarne gwarantowane. Podróże – korzystaj z położenia Bolonii w centrum Włoch: pociągiem w godzinę dojedziesz do Florencji, w dwie do Mediolanu czy Rzymu (przy rezerwacji z wyprzedzeniem można trafić bilety już za 20 €). Region Emilia-Romania też oferuje wiele atrakcji – weekend nad Adriatykiem w Rimini czy wypad w góry są na wyciągnięcie ręki. Bezpieczeństwo – Bolonia jest bezpieczna, ale jak wszędzie, pilnuj dokumentów i portfela w tłocznych miejscach. W razie problemów, na uczelni działa punkt informacyjny dla studentów zagranicznych, gdzie uzyskasz pomoc. Na koniec najważniejsze: korzystaj pełnymi garściami ze studenckiego życia w Bolonii. To miasto potrafi skraść serce – oferuje edukację na najwyższym poziomie, a jednocześnie mnóstwo radości życia, kultury i relacji międzyludzkich. Dyplom Uniwersytetu Bolońskiego będzie cennym atutem w Twoim CV, ale równie cenne będą wspomnienia i doświadczenia, które zdobędziesz spędzając kilka lat w tym magicznym miejscu. Powodzenia!